آشنایی با سر درب های ورودی مجموعه تخت جمشید

آشنایی با سر درب های ورودی مجموعه تخت جمشید

برای رفتن به درون ارگ تخت جمشید، پس از عبور از پلکان های ورودی مربوط به کاخ ملل داریوش، تنها راه رو به رو، گذر از سر درب بزرگ بوده و آن ساختمانی است چهار گوشه که در بالای پلکان های نامبرده قرار گرفته است. اندازه این درب یا درونی 25 / 576 متر و دارای چهار پایه (ستون) همه سنگی سیاه رنگ بوده که بی اندازه زیبا سنگ تراشی و درخشان شده است و اکنون دو تای آنها برپا و استوار می باشد. بلندی هر یک از ستون ها ۱۴ متر است و آسمانه ساختمان سر درب روی همان چهار ستون قرار گرفته بوده است.

جهت رزرو تور شیراز به سایت رویای جهانگردی چهارفصل به آدرس chaharfasl . net مراجعه نمایید.

این ورودی دارای سه درب خاوری و باختری و جنوبی بوده که چهار پایه هنوز در درگاه آن پا برجاست.

۱- درگاه خاوری - درگاه دومی که درب درونی بوده به سوی خاور قرار گرفته است و از آن به کاخ سد ستون و کاخ های دیگر اندرونی می رفته است. گستردگی این درگاه و آن 82 / 3 متر و بلندیش نزدیک به ۱۲ متر است و جرزهای آن دارای دو گاو بالدار با سر انسان است و تاجی هم بر سر دارند.

این نگاره های بال دار پیروی شده تور شیراز از تندیس های نگهبان دروازه پایتختی که سارگن پادشاه آشور در مرز ۷۱۲ پیش از میلاد، پس از ترک نینوا پایتخت کهن آشور در ۱۵ میلی شمال خاوری موصل کنونی ساخته است. ولی نگاره های تخت جمشید ناهمسانی و ناهمگونی که با نگاره های دروازه پایتخت نامبرده دارد این است که این ها دارای چهار پا و بالشان نیم دایره ای را می سازد، در حالی که نگاره های آشوری دارای پنج پا و بال آنها شکل سه گوشه ای را نشان می دهد.

در بالای چهار پایه (جرز تازی) دو درگاه خاوری و باختری سر درب بزرگ اندازهای بالاتر از پشت گاوهای سنگی، چهار سنگ نبشته به خط میخی پارسی و ایلامی و بابلی به یک جستار پدیدار است که پچواک آنها چنین اند: خدای بزرگی است اهورامزدا که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که شادی را آفرید برای آفریدگان، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه شاهی را از بسیاری، یگانه فرمانداری را از بسیاری، منم خشایارشا، شاه بزرگ شاه شاهان پادشاه کشورهایی که تیره ها و توده هایی بی شمار دارد، شاه این سرزمین بزرگ پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی.

خشایارشا، شاه بزرگ می گوید: به یاری اهورامزدا، این درب همه کشورها را (یعنی دربی که همه نمایندگان کشورها از آن می گذرند) من ساخته ام، چیزهای زیبای دیگر که در این پارس ساخته شده همه را من و پدرم ساخته ایم، اهورامزدا مرا نگه دارد و خانواده و آن چه من کرده ام و پدرم کرده است، همه این چیزها را اهورامزدا بیاید. از نوشته این سنگ نبشته ها روشن می شود که این سر درب از ساخته های خشایارشا تور شیراز تیر 98 می باشد و در روزگار جانشینی و اختیار داری خود در ساختمان های تخت جمشید آغاز به ساختن نموده و در سال ۴۸۵ پیش از میلاد پس از نشستن او بر تخت پادشاهی به پایان رسیده است.

2- درگاه باختری – درب ورودی یا سر درب بزرگ که درب بیرونی بوده رو به باختر و نگرش به پلکان های بزرگ نامبرده در بالا دارد. این درگاه ره به ویژه روبروی شهر پارس که در جلو ارگ داریوش قرار دارد و بخشی از زمین های جلگه مرودشت کنونی بوده است، ساخته اند تا دورنمای باشکوه آن نماینده زیبایی و شکوه کاخ ها و دیستک ها (ساختمان ها)ی شگفت انگیز درون ارگ است از دور پیدا و پدیدار باشد.

پهنای این درگاه 82 / 3 متر و بلندیش نزدیک به ۱۲ متر است. در دو سوی درون پایه های درگاه باختری در بلندی دو متر از کف آن دو پیکر جانور بزرگ که بدن و دست و پای آنها همانند پیکر گاو و سرشان مانند سر شیر است، به درازی 85/4 متر به گونه ای برجسته سنگ تراشی شده به گونه ای که هر جانور دو دست خود را جفت در جلو گذاشته و دو پا را از پهلو به پس به جدایی 90/1 متر نگه داشته است. آسمانه درگاه نامبرده را که پهنای آن 79 / 3 متر و درازایش اندازه ای بیشتر است از دو پاره سنگ بسیار تناوری به پهنای آن پوشانده بوده اند و کف آن نیز از سنگ های بزرگ سیاه درخشان شده فرش شده است و هنوز هم پس از گذشت بیش از ۲۵۰۰ سال که از ساختن آنها میگذرد، درخشندگی سنگهای درگاه و بزرگی آنها نگرش هر بیننده را به خود وا می دارد.

درگاه جنوبی درب ورودی - درگاه سومی سر درب رو به جنوب قرار گرفته و سنگ های دو سوی آن که بر عکس پایه های درگاه های دیگر دارای هیچ نگاره و سنگ تراشی نمی باشد، به بلندی نزدیک به یک متر از آنها به جا مانده است، پهنای درون درگاه 12 / 5 متر و پهن تر از دو درگاه دیگر می باشد و از این درب به تالار بار عام داریوش که در جنوب آن است می رفته اند.

برای رسیدن به بالای ایران یا شاه نشین تخت و وارد شدن به درون کاخ ها سوای سر درب بزرگ نامبرده، درب کوچکی هم در نزدیکی گوشه شمال باختری تخت بوده که ساختمان آن به پایان نرسیده است، برای آن که می بایستی یک بخش از سنگ های دامنه کوه را که نزدیک درب نامبرده و بیرون ایوان است کنده و بردارند، چون برای این کارگاه پیدا نشده بوده بنابراین درب نیمه کاره مانده است.