معرفی تالار های مجموعه تخت جمشید

معرفی تالار های مجموعه تخت جمشید

تالار سد ستون

یکی از تالارهایی که در نزدیکی حیاط نامبرده پیدا شده و بزرگی آن بسیار شگفت انگیز است، تالاری ست راست گوشه به درازای 75/ 63 متر و پهنای 65/ 20 متر. دیوارهای این سالن از خشت های بزرگ پایدار ساخته شده و درون آن سد ستون در دو ردیف ۲۰۸۵ داشته است که تنه آنها از چوب بوده و پاستونهایش هر کدام از دو سنگ چهارگوشه و گرد و بسیار هموار و درخشان است و هم اکنون تور شیراز مرداد 98 پدیدار هستند.

از درون این تالار بزرگ که به بلندی چهارمتر خاک آوار، آن را پر کرده بود. روی کف آن دو وزنه سنگ مرمر سیاه نزدیک به مکعبی شکل پیدا شده است، یکی از آنها به وزن ۶۰ کارشال (۵ کیلوگرم) و دیگری ۱۲۰ کارشا(۱۰ کیلوگرم) که روی آنها کنده شده و واحد وزن روزگار سلسله هخامنشی بوده است. روی هر یک از وزنه های نامبرده، سنگ نبشته ای که پچواک آن در پایین خواهد آمد، به سه خط میخی پارسی - ایلامی و آشوری (بابلی) کنده شده است. گمان می رود این دو وزنه سنگ از وزنه هایی بوده که در گنجینه دولتی هخامنشی بایگانی می شده است، مانند متری که اکنون در کشور فرانسه در آرشیو ناسیونال بایگانی ملی می باشد.

تالار ۹۹ ستون

در آغاز سال ۱۳۱۶ خورشیدی پس از کاوش و خاک برداری در جنوب کاخ سد ستون، تالاری دیگر به جدایی 17 / 3 متر در باختر حیاط نامبرده و 25/5 متر در جنوب تالار سد ستون نو پیدایش و ۲۰ / ۹ متر در خاور حرم سرای خشایارشا تور شیراز شهریور 98 پیدا شده که هم کف با ساختمانهای دیگر است، دیوارهای این تالار خشتی بوده و راست گوشه مانند است. درازای این تالار 7/ 36 متر و پهنایش 5 /33 متر است و ۹۹ ستون چوبی در دو ردیف ۱۱در۹ داشته است.

تندیس سه شیر مفرغی

هنگامی که در شمال تالار ۹۹ ستون خاک برداری می شد در ژرفای نزدیک به دو متر زمین، تندیس سه شیر مفرغی در حال ایستاده و یک باردان استوانه ای که به هم چسبیده می باشند پیدا شده است. این سه شیر مفرغی به هم چسبیده مانند سه گوشه مساوی است که درازی هر پهلوی آن ۵۵ سانتی متر است. درازی هر شير ۴۹ سانتی متر و بلندی هر یک از آنها ۲۷ سانتی متر می باشد و یک لوله استوانه ای همانند به باردان هم که بخش بالای آن شکسته است در میان آنها به چشم می خورد.

ساختمان تندیس مزبور بسیار زیبا و راز و رمز باریک بنیانه هنرهای زیبای روزگار هخامنشی را نشان می دهد. افزون بر این، روش ساخت آن بسی شگفت آور است به گونه ای که هر بیننده را به شگفتی وا می دارد. به گمان بسیار این تندیس، بخش زیرین چراغ انجمن شاهانه بوده و بخش استوانه ای که در بین سه شیر است و بالای آن شکسته، خود چراغ بوده باشد.

تندیس مزبور برای نمایش از شیراز به تهران برده شده و در اشکوبه یک در سوی باختری تالار نمایش اداره کل باستان شناسی گذارده شده است.

اندازه بسیار فراوان باردان از سنگ مرمر ویشم تور شیراز گوناگون و چیزهای دیگر نیز از زیر خاک های تالار سدستون و ۹۹ ستون نو پیدایش به دست آمده است، مانند: میوه خوری های بزرگ بسیار زیبا و سینی ها به شکل های گوناگون. افزون بر این ها سنگ نبشته هایی به خط ایلامی که بیش تر آن ها هنوز در تخت جمشید مانده و بخشی از آن ها را به موزه ایران باستان برده اند.

آب انبار سنگی

در خاور شاه نشین (ایوان) تخت جمشید، اندازهای بالاتر از دیستک های نو پیدایش، در پای کوه، گودالی مانند آب انبار در روزگار شاهان هخامنشی مانند مکعب راست گوشه، در خود کوه کنده شده است که درازا یا پهنای آن دهانه 2/ 4 متر است و گودی آن اکنون پس از بیرون آوردن خاک، درونش تا ۲۴ متر روشن شده و تا سال ۱۳۲۵ خورشیدی به ته آن نرسیده بود. شاید ژرفای آن بسیار بیشتر از اینها باشد. چون در بالای تخت به اندازه نیاز آب نبوده، ناگزیر این آب انبار را در آن جا ساخته اند و آن را از آب های به دست آمده از برف و باران روان شده از همان کوه، پر می نموده اند و در بیش تر گاه سال از آب آن سود می جسته اند. شاید گودال نامبرده، چاهی بوده و از خود، آب داشته است.

راه آبی نیز در بالای کوه در شمال خاوری ایران در سنگ کنده شده است که آبی کم از دره پلوار رود، نزدیک استخر آمده پس از گذشتن از نقش رجب، به وسیله همین کانال بر روی ایوان می رسیده است. باید دانست این آب برای آشامیدن، گواراتر از آب آب انبار مزبور بوده است. گمان می رود به همین آهنگ هم وسیله روان شدن آن را تا بالای تخت جمشید فراهم آورده باشند.

ساختمان اردشیر سوم

دیستکی در باختر ساختمان هدیش و جنوب حياط جنوبی کاخ آئینه دیده می شود که دارای چند ستون سنگی و یک دیوار شمالی به بلندی نزدیک به ۲ متر می باشد و ۲ پلکان کوچک هم در دو پایانه دیوار به چشم می خورد.

دیوار شمالی آراسته شده به نگاره های سربازان و پاسبانان پارسی و سه پلمه به یک خط و زبان که جستار آنها یکی است. در این جا نیز شیرهایی که گاوها را می درند با نگاره های چند تن از باجگزاران هندی و سکایی دیده می شوند. این دیستک ها برابر سنگ نبشته ای که در دیوار پیش بست آن است از بناهای اردشیر سوم می باشد که می خواسته است بسازد.

پچواک سنگ نبشته چنین است: خدای بزرگی است اهورامزدا، که این زمین را آفریده که آن آسمان را آفریده، که بشر را آفریده که شادی را برای بشر آفریده و مرا که اردشیرم، شاه کرده، یگانه شاهی را از بسیاری و یگانه فرمانداری را از بسیاری فرمانداران اردشیر شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورها، شاه این زمین گوید:

"من پسر اردشیر شاهم، اردشیر پسر داریوش شاه، داریوش پسر ویشتاسب، ویشتاسب پسر ارشام هخامنشی. این پلکان سنگی را من ساخته ام، مرا اهورامزدا و ایزدمهر، نگه دارند و این کشور و آن چه را که کرده ام".