بررسی اسناد تاریخی نامگذاری مجموعه پاساگارد

بررسی اسناد تاریخی نامگذاری مجموعه پاساگارد

۱- برخی از دانشمندان بر این باورند که پاسارگاد در ریشه، پارسه کرت - پارسه گرد مانند رامگرد، داراب گرد و خسروگرد بوده است (کرت و گرد در زبان پارسی کهن به پرورده (معنی) دژ بوده است.

از تاریخ نگاران دیرین آناکس من که آموزگار اسکندر بود و با او به ایران آمد، نام این شهر را در کتاب خود (پارسه گرد) به پرورده دژ پارس یاد کرده است.

پارسه و پارس را می توان نام ریشه ای تخت جمشید دانست که در سنگ نبشته خشایارشا بر پیشانی دو درگاه اتاق ورودی تخت جمشید به زبان های پارسی، ایلامی، و بابلی (آشوری) یاد گردیده است که دانستگی پچواک این بخش چنین است: «... بسیار چیزهایی دیگر که در این پارسه است، آنها را من و پدرم ساخته ایم...» و در بسیاری از پلمه ها (الواح)ی گلی پیدا شده در گنجینه داریوش نیز تور شیراز تابستان 98 پی در پی آمده است.

۲- برخی دیگر گفته اند که پازارگاد در ریشه (پارس کده) یعنی جایگاه و شهر پارس بوده مانند دهکده و آتشكده که جای ده و جای آتش معنی می دهد. (كاده و کده در پارسی باستان به پرورده جایگاه است) و رفته رفته، پارس کاده و پاسارکاده و پاسارگاده و به یونانی پازارگاد شده است. از تاریخ نگاران دیرین، کورتیوس رونوس تاریخ نگار رومی، سده یکم میلادی، این نام را به همین روش در کتاب خود به نام تاریخ اسکندر مقدونی نوشته است.

3- اشپیگل دانشمند نامدار آلمانی در جلد دوم کتاب تاریخ خود، بخشی درباره جا و واژه پاسارگاد دارد که در پیمایش آن، گفته های تاریخ نگاران کهن مانند: هرودوت، بطلیموس، آریان، استرابو و پلینیوس را آورده و خود بر این باور است که این واژه در ریشه (پارس کده) بوده است.

۴- برخی ها بر این باورند که پاسارگاه در ریشه، تور شیراز تیر 98 (پارس گاده) به پرورده تخت پارس بوده است، زیرا گاده و گاه به پرورده تخت می باشد و با گذشت زمان، پارسارگاد شده است.

دکتر رضازاده شفق استاد بزرگوار دانشگاه تهران در پیمایش جستاری بس پر ارج که در شماره فروردین ماه ۱۳۲۸ خورشیدی روزنامه پارس چاپ شیراز نگاشته و درباره واژه پاسارگاد و گفت وگویی که با پرفسور او مستد؟ در همین باره نموده و از گفته چند تن تاریخ نگار از جمله اشپیگل، بر این باور است که این واژه در ریشه (پارس گاده) پرورده تخت پارس بوده است.

۵- بنا به گفته هرودوت تاریخ نگار یونانی، هخامنشیان یکی از تیره های ۱۰ گانه پارس یعنی پارسارگادی ها بودند و چون قرارگاه فرمانروایی آنان در آغاز کار که شاه پارس بوده اند، این جا بوده، شاید به نام تیره ریشه ای خود یعنی پاسارگاد، آنجا را نامگذاری کرده اند، چنان که همه کرانه هایی را که این دودمان یعنی پارسی ها گرفته و به نام پارس نامیدند که تا این تاریخ به همین نام خوانده می شود.

۶- دانشمند فرانسوی (اوژن فلاندن) در کتاب سیاحت نامه خود درباره این نام، جستاری دارد و آن را درست شده از واژه فسا، پساوگرد پرورده پساگرد می داند که رفته رفته به پساگارد و پازارگاد خوانده شده است.

در پلمه گلی که به شماره ۵۳ نامگذاری شده، جایی به نام (بشی یا) یاد شده که پرفسور ژرژکامرون، پچواک گر پلمه های کلی نامبرده بر این باور است که بشی یا همان پساو فسا که اکنون یکی از شهرهای پارس است، بوده.

7- دکتر گیرشمن در کتاب ایران از آغاز تا اسلام می نویسد: دانشمندان چنین اندیشیده اند که نام شهر مزبور دگرگون شده ای است از پارسه گدا به پرورده اردوگاه پارسیان. و اگر این دگرگونی، درست باشد، دانستگی آن شایان پذیرش از شهر مزبور است. نگارنده بر این باور است که جای نخستین پاسارگاد، کد پارسه یا پارسکده بوده، زیرا کد و کده Kadandkada به معنی جا و مکان است که کد اگر در آغاز واژه باشد به پرورده (دیه)، روستا، شهرک می باشد، مانند: کدخدا (ارباب ده و روستا و شهر است) و کد پارسه به معنی جا و مکان و شهرک و یا روستای پارسه است و اگر در پسوند واژه باشد، کده گفته می شود مانند: آتشکده، بتکده و جز آن ها که جای آتش و جای بت است. پس اگر پارس کده گفته شود بخردانه تر است که جایگاه پارس و پارسیان می توان نامید.

از گفته های بالا چنین بهره گرفته می شود که پارسیان، پایتخت و قرارگاه خود را به نام خود پارس با افزودن پسوندی که گاوه پاکده یا گرد و یا با افزودن واژی کد به پیشوند آن می نامیده اند و واژه پاسارگاد برابر آنچه در بالا آورده شد، پاسارگاد، پاساگاد و پارس کده یا کد پارسه باید باشد و تخت جمشید هم که جانشین آن گردید، در سنگ نبشته های میخی به نام (پارسه) یاد گردیده که نزدیک به همین نام می باشد و می توان گمان برد که پس از کم و زیاد کردن پاره ای از واک (حرف)های آن، پاسارگاد شده، همانگونه که پرثو parathay به پهلو وخشتهر پاون ، شهربان و (هیوی پارسی هخامنشی در اوستا، دخیو dakhyu) و میترا ، مهر شده است.

زیرا از این افزودن و کاستن ها در زبان پهلوی بسیار است، با این همه گفتارها واژه پارس گاده و پارسکده و کد پارسه درست تر می نماید. ولی ما ناگریز هستیم این نام را همان پازارگاد یا پاسارگاد بنامیم، زیرا که این نام در باور همه خاورشناسان تراويده است، مانند این که (پارسه) پایتخت لیدی هخامنشی ها در تاریخ های اسلامی و یونانی (تخت جمشید) و (پرسپولیس) نوشته شده و اکنون نیز به همان نام ها خوانده می شود.

معرفی کعبه زرتشت فارس

معرفی کعبه زرتشت فارس

نزدیک به برابر آرامگاه سوم، برجی از سنگ نزدیک به سپید رنگ ساخته شده که آن را امروزه کعبه زرتشت می نامند. برج نامبرده مانند مکعب بنا شده و در دیوار شمالی آن رو به آرامگاه ها، دربی هم دارد که بسیار بلندتر از رویه زمین و در بخش بالای برج است، ساخته شده است، باور دانشمندان باستان شناس درباره این ساختمان، گوناگون است، پاره ای از دانشمندان و کاوشگران در نشانه های باستانی چون پروفسور زاره فرانسوی بر آن است که این ساختمان، آتشکده بوده و پرچم های شاهی هخامنشیان در آنجا نگهداری می شده است، به انگیزه آن که روی سکه هایی که در زمان شاهان دست نشانده قیمت تور شیراز پارس در روزگار پس از هخامنشیان زده شده، شاه در حال پرستش و نیایش در یک سوی این آتشکده ایستاده و در سوی دیگرش پرچم های شاهی به چشم می خورند.

در دیوار خاوری و باختری کعبه زرتشت، در بخش پایین دو سنگ نبشته به خط پهلوی از روزگار پادشاهان ساسانی در سال های ۱۳۱۶ و ۱۳۱۷ خورشیدی به وسیله گروه علمی گسیلی دانشگاه خاوری شیکاگو پیدا شده و جستار آنها نزدیک به شرح و نام پاره ای از بزرگان کشور ساسانی می باشد و نیز در دیوار جنوبی برج نامور به آتشکده، سنگ نبشته ای هم به خط یونانی، کنده شده است که شرح جنگ شاپور یکم ساسانی را با والرین امپراتور روم بیان می کند.

دو آتشکده در سوی باختر نقش رستم در سراشیبی کوه حسین آباد، دو سنگ مکعب گونه یک پارچه بزرگ و کوچک به بلندی نزدیک به ۲ متر و 5/ 2 متر برپاست که از خود کوه تراشیده شده و روش ساخت آنها با هم ناهمگون است. این دو سنگ تور لحظه آخری شیراز آتشکده ای بوده که در روزگار شاهان هخامنشی یا پس از آنها برای نگه داری آتش، ساخته شده است، آتشکده بزرگ تر در جنوب شیب کوه حسین آباد (نقش رستم) و آتشکده کوچک تر در شمال شیب همین کوه، پهلوی یکدیگر قرار دارند.

در ادامه پاسارگاد را بهتر بشناسیم

به گونه ای که بر اربابان دانش و تاریخ دانان پوشیده نیست، اسکندر گجسته مقدونی، پس از سوزانیدن و نابود کردن تخت جمشید و دیگر پایتخت های ایران و مرکزهای بزرگ امپراتوری هخامنشی و چپاول آنها، دست آویزها (سند و مدرک ها) و سالنامه های شاهی، کتاب های علمی و پزشکی و اخترشناسی و فلسفی ایران را به یونان برد، تا هر اندازه از جستارهای علمی و فلسفی و تاریخی آنها مورد سودجویی دانشمندان و تاریخ نگاران یونانی باشد بدان زبان پچواک کنند و سپس اصل آنها را نابود سازند و تا آنجا که فیلسوفان و تاریخ نگاران و اخترشناسان ایرانی را سر به نیست کرد که مبادا، دانش های ایرانی که در سینه آنهاست، دوباره نوشته شود و به صورت کتاب درآید.

حمزه اصفهانی که یکی از تاریخ نگاران و پژوهشگران سده چهارم هجری است. تاریخی بسیار پر ارج درباره ایرانیان، آشوری ها، سریانی ها، عبرانی ها، مصری ها، یونانی ها و تازیان نوشته، در کتاب (كبارالامم) می نویسد: «سپاه اسکندر تاریخها و قانونها را به آب انداختند و هر جا از تاریخ نگاران یا قانون شناسان و آیین دانان ایرانی را می یافتند و هر جا که آنان را پیدا می کردند، بی پروا می کشتند، بدین آهنگ که نسل های جوان نرخ تور شیراز ایرانی از گذشته های پر فرو شکوه خود بی خبر مانده، نسبت به آیین و آداب مدنی خود، نادان و برای پذیرش آیین و رسم یونانی و پذیرفتن ملیت یونان آماده باشند.»

شمار این کوشک های مجموعه پاسارگارد یعنی آن چه تاکنون از زیر خاک در آمده، سه کاخ می باشد که یکی از آنها کاخ ویژه و دیگری کاخ بار کورش را برپا می داشته است. و این نشانه ها از سال ۱۳۲۹ و پس از آن به وسیله بنگاه علمی تخت جمشید به دستور اداره کل باستان شناسی پاک و تا رویه نخستین دیستک، خاک برداری شده است.

این بود فهرست و دورنمایی از بازمانده های یک کاخ بزرگ شاهنشاهی خاور که دگرگونی های روزگار و سازوکاری طبیعی، آن را ویران و سوای بخش هایی کوتاه، بازمانده را با خاک یکسان کرده است. آری، دیروز مورد شگفتی و آفرین گویی بود امروز مایه پندگیری و افسوس!

نوشته و دست آویز درستی درباره سازوکار و انگیزه ساختن پاسارگارد و تخت جمشید یا شهر استخر و دیگر شهرهای تاریخی و کهن سال همانند آنان در دست نیست تا به گونه پژوهشی و بی تردید آشکار گردد که در روزهای آبادانی، چگونه بوده اند و از هر ساختمانی برای چه آهنگی سود جسته می شده است.

آثار باستانی تازه پیدا شده در محوطه تاریخی تخت جمشید

آثار باستانی تازه پیدا شده در محوطه تاریخی تخت جمشید

در سال ۱۳۱۴ خورشیدی در جنوب خاوری ایوان تخت جمشید شیراز که در بخش خاوری حرم سرای خشایارشا قرار گرفته است، از سوی آقای دکتر اریک اشمیت نماینده دانشگاه شیکاگو، کاوش و خاک برداری انجام شد و بر اساس کوشش های آن کاوشگر ارجمند، ساختمان هایی بسیار که کف آنها برابر با کف حرم سرا است با دیوارهای خشتی و پای ستون های سنگی هموار و کنده کاری شده بسیار زیبا و برجسته پیدا شده و به نام ساختمان های گنجینه نام گذاری شده است. از آن جمله حیاطی است که در پیرامون آن تالارهایی بسیار و بزرگ و کوچک و راهروهایی دیده می شود که در همه آنها نشانه هایی رزرو تور شیراز از آتش سوزی های مکرر پدیدار است.

حیاط نو پیدایش

این حیاط در میان ساختمان ها قرار گرفته و مانند چهار گوشه ای است که درازی هر پهلوی آن 75 / 22 متر است. در چهار سوی این حیاط چهار ایوان ساخته شده که هر یک دارای ۴ ستون بوده و پاسنگ های آنها هنوز برجاست. تنه و سر ستون های آنها از چوب بوده که در هنگام آتش سوزی اسکندر گجسته، همگی سوخته است. کف ایوانها از گونه ای شفته برساخته (معمول) دوره و روزگار هخامنشی پوشیده و روی آن را با رنگ سرخ طبیعی اندود کرده اند.

در دو ایوان خاوری و جنوب حياط مزبور و انجمن کنده کاری برجسته با شکوهی به درازای 29 / 6 متر و بلندی 7 / 2 متر، به دیوارهای جنوبی و خاوری ایوانها چسبانیده شده است. در هر یک از کنده کاری ها، در میان، داریوش بزرگ هخامنشی روی تخت گوهر نشان نشسته آفر تور شیراز، عصای بلند شاهانه در دست راست و دسته گل مانندی که در روزگار هخامنشیان برساخته بوده در دست چپ دارد.

در پشت سر داریوش، پسرش خشایارشا که جانشين داریوش بود. پشت تخت شاهانه ایستاده، با دست راست پادشاه را نشان می دهد. در پشت خشایارشا دو تن از بزرگان کشور هخامنشی ایستاده اند، نخستین مرد، سرپرست کیش و آیین آن روزگار و دومی جنگ ابزاردار شخص پادشاه می باشد، همان سو در پایان انجمن سنگ تراشی شده نیز، دو تن از افسران یا نگهبانان پارسی با ابزار جنگی در آنجا هستند برای خرید بلیط شیراز به سایت آژانس مسافرتی چهارفصل به نشانی chaharfasl . net مراجعه کنید. . در جلو تخت داریوش دو دانه عودسوز پایه دار بلند که درب آنها به وسیله زنجیری نازک به عودسوز پیوست می باشد، با پایانه زیبایی کنده کاری شده است.

پس از آن یک تن از بزرگان کشور که تن پوش مادی در بر دارد و گویا سپه سالاریا گنجینه دار بزرگ می باشد به پیشگاه داریوش بزرگ باز یافته و با فروتنی سرگرم دادن گزارش می باشد. در پایان این سری نگاره ها، باز دو تن از گارد ویژه با تن پوش پارسی و ساز و برگ ایستاده اند.

اسلحه دار باشی شاه که سومین نگاره پشت سر داریوش است خنجری به کمر دارد که با زیبایی درست کنده کاری شده و روی آویزه آن آراسته به چند گل قشنگ است و دسته آن دارای یک رشته نگاره های لوزی می باشد، نیام (غلاف تازی) خنجر در بالا، دو جانور بالدار که پشت به پشت داده و تنه آنها به شیر و پاهایشان به پنجه شاهین همانندی دارد، آراسته شده است. این دو جانور یک دست خود را روی گلی گذاشته و دست دیگرشان را بلند نموده و سر خود را به سوی یکدیگر برگردانیده اند. در میان نیام خنجر نامبرده، آراستگی هایی بسیار زیبایی به گونه، ۹ بز کوهی که هر کدام با دو دست به پشت دیگری پشت داده، به چشم می خورند و در پایین نیام خنجر نیز یک شیر و سه بز کوهی کنده کاری شده است. از زیبایی نگاره های قشنگ روی نیام خنجر و بخش های دیگر کنده کاری نامبرده بالا می توان بهترها و شاهکارهای هنری روزگارهخامنشیان به ویژه داریوش بزرگ پی برد.

یکی از کنده کاری های نگاره دار نامبرده که راست تر و درست تر است برای نشان دادن شاهکارهای هنری و نشان های پر شکوه و با فر دوران هخامنشیان، به موزه ایران باستان در تهران برده شده و در تالار بزرگ نمایش در اشکوبه یک به دیوار شمالی نزدیک به دیوار خاوری تالار چسبانیده شده است و لنگه دیگرش که نزدیک به همانند آن است، در تخت جمشید در جای خود جا گذاشته شده است. پس از برداشتن بخشی از خاک های زیادی حیاط نو پیدایش، هفت دانه پلمه سنگی بزرگ که در روزگار خشایارشا آماده شده، پیدا شده است. دو تای از آنها دارای سنگ نبشته بابلی و پنج تا خط میخی پارسی است. جستار سه پلمه از خط پارسی مانند جستار پلمه ای است که از حرمسرای خشایارشا پیدا شده و پچواک آن در بالا در جای خود نوشته شده. سنگ نبشته دو پلمه دیگر از خط پارسی که به یک جستار و چنین است. این پلمه ها نمونه ای است از نوشته هایی که در روزگار خشایارشا در گوشه کاخها زیر دیوار می گذاشته اند.

معرفی تالار های مجموعه تخت جمشید

معرفی تالار های مجموعه تخت جمشید

تالار سد ستون

یکی از تالارهایی که در نزدیکی حیاط نامبرده پیدا شده و بزرگی آن بسیار شگفت انگیز است، تالاری ست راست گوشه به درازای 75/ 63 متر و پهنای 65/ 20 متر. دیوارهای این سالن از خشت های بزرگ پایدار ساخته شده و درون آن سد ستون در دو ردیف ۲۰۸۵ داشته است که تنه آنها از چوب بوده و پاستونهایش هر کدام از دو سنگ چهارگوشه و گرد و بسیار هموار و درخشان است و هم اکنون تور شیراز مرداد 98 پدیدار هستند.

از درون این تالار بزرگ که به بلندی چهارمتر خاک آوار، آن را پر کرده بود. روی کف آن دو وزنه سنگ مرمر سیاه نزدیک به مکعبی شکل پیدا شده است، یکی از آنها به وزن ۶۰ کارشال (۵ کیلوگرم) و دیگری ۱۲۰ کارشا(۱۰ کیلوگرم) که روی آنها کنده شده و واحد وزن روزگار سلسله هخامنشی بوده است. روی هر یک از وزنه های نامبرده، سنگ نبشته ای که پچواک آن در پایین خواهد آمد، به سه خط میخی پارسی - ایلامی و آشوری (بابلی) کنده شده است. گمان می رود این دو وزنه سنگ از وزنه هایی بوده که در گنجینه دولتی هخامنشی بایگانی می شده است، مانند متری که اکنون در کشور فرانسه در آرشیو ناسیونال بایگانی ملی می باشد.

تالار ۹۹ ستون

در آغاز سال ۱۳۱۶ خورشیدی پس از کاوش و خاک برداری در جنوب کاخ سد ستون، تالاری دیگر به جدایی 17 / 3 متر در باختر حیاط نامبرده و 25/5 متر در جنوب تالار سد ستون نو پیدایش و ۲۰ / ۹ متر در خاور حرم سرای خشایارشا تور شیراز شهریور 98 پیدا شده که هم کف با ساختمانهای دیگر است، دیوارهای این تالار خشتی بوده و راست گوشه مانند است. درازای این تالار 7/ 36 متر و پهنایش 5 /33 متر است و ۹۹ ستون چوبی در دو ردیف ۱۱در۹ داشته است.

تندیس سه شیر مفرغی

هنگامی که در شمال تالار ۹۹ ستون خاک برداری می شد در ژرفای نزدیک به دو متر زمین، تندیس سه شیر مفرغی در حال ایستاده و یک باردان استوانه ای که به هم چسبیده می باشند پیدا شده است. این سه شیر مفرغی به هم چسبیده مانند سه گوشه مساوی است که درازی هر پهلوی آن ۵۵ سانتی متر است. درازی هر شير ۴۹ سانتی متر و بلندی هر یک از آنها ۲۷ سانتی متر می باشد و یک لوله استوانه ای همانند به باردان هم که بخش بالای آن شکسته است در میان آنها به چشم می خورد.

ساختمان تندیس مزبور بسیار زیبا و راز و رمز باریک بنیانه هنرهای زیبای روزگار هخامنشی را نشان می دهد. افزون بر این، روش ساخت آن بسی شگفت آور است به گونه ای که هر بیننده را به شگفتی وا می دارد. به گمان بسیار این تندیس، بخش زیرین چراغ انجمن شاهانه بوده و بخش استوانه ای که در بین سه شیر است و بالای آن شکسته، خود چراغ بوده باشد.

تندیس مزبور برای نمایش از شیراز به تهران برده شده و در اشکوبه یک در سوی باختری تالار نمایش اداره کل باستان شناسی گذارده شده است.

اندازه بسیار فراوان باردان از سنگ مرمر ویشم تور شیراز گوناگون و چیزهای دیگر نیز از زیر خاک های تالار سدستون و ۹۹ ستون نو پیدایش به دست آمده است، مانند: میوه خوری های بزرگ بسیار زیبا و سینی ها به شکل های گوناگون. افزون بر این ها سنگ نبشته هایی به خط ایلامی که بیش تر آن ها هنوز در تخت جمشید مانده و بخشی از آن ها را به موزه ایران باستان برده اند.

آب انبار سنگی

در خاور شاه نشین (ایوان) تخت جمشید، اندازهای بالاتر از دیستک های نو پیدایش، در پای کوه، گودالی مانند آب انبار در روزگار شاهان هخامنشی مانند مکعب راست گوشه، در خود کوه کنده شده است که درازا یا پهنای آن دهانه 2/ 4 متر است و گودی آن اکنون پس از بیرون آوردن خاک، درونش تا ۲۴ متر روشن شده و تا سال ۱۳۲۵ خورشیدی به ته آن نرسیده بود. شاید ژرفای آن بسیار بیشتر از اینها باشد. چون در بالای تخت به اندازه نیاز آب نبوده، ناگزیر این آب انبار را در آن جا ساخته اند و آن را از آب های به دست آمده از برف و باران روان شده از همان کوه، پر می نموده اند و در بیش تر گاه سال از آب آن سود می جسته اند. شاید گودال نامبرده، چاهی بوده و از خود، آب داشته است.

راه آبی نیز در بالای کوه در شمال خاوری ایران در سنگ کنده شده است که آبی کم از دره پلوار رود، نزدیک استخر آمده پس از گذشتن از نقش رجب، به وسیله همین کانال بر روی ایوان می رسیده است. باید دانست این آب برای آشامیدن، گواراتر از آب آب انبار مزبور بوده است. گمان می رود به همین آهنگ هم وسیله روان شدن آن را تا بالای تخت جمشید فراهم آورده باشند.

ساختمان اردشیر سوم

دیستکی در باختر ساختمان هدیش و جنوب حياط جنوبی کاخ آئینه دیده می شود که دارای چند ستون سنگی و یک دیوار شمالی به بلندی نزدیک به ۲ متر می باشد و ۲ پلکان کوچک هم در دو پایانه دیوار به چشم می خورد.

دیوار شمالی آراسته شده به نگاره های سربازان و پاسبانان پارسی و سه پلمه به یک خط و زبان که جستار آنها یکی است. در این جا نیز شیرهایی که گاوها را می درند با نگاره های چند تن از باجگزاران هندی و سکایی دیده می شوند. این دیستک ها برابر سنگ نبشته ای که در دیوار پیش بست آن است از بناهای اردشیر سوم می باشد که می خواسته است بسازد.

پچواک سنگ نبشته چنین است: خدای بزرگی است اهورامزدا، که این زمین را آفریده که آن آسمان را آفریده، که بشر را آفریده که شادی را برای بشر آفریده و مرا که اردشیرم، شاه کرده، یگانه شاهی را از بسیاری و یگانه فرمانداری را از بسیاری فرمانداران اردشیر شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورها، شاه این زمین گوید:

"من پسر اردشیر شاهم، اردشیر پسر داریوش شاه، داریوش پسر ویشتاسب، ویشتاسب پسر ارشام هخامنشی. این پلکان سنگی را من ساخته ام، مرا اهورامزدا و ایزدمهر، نگه دارند و این کشور و آن چه را که کرده ام".

آشنایی با آرامگاه های مجموعه تخت جمشید

آشنایی با آرامگاه های مجموعه تخت جمشید

در بخش های بالای کوهی که مجموعه تخت جمشید در دامنه آن واقع شده است، گورهایی برای پادشاهان گذشته هخامنشی، در خود کوه ساخته شده است که نام بردار به دخمه می باشند، یکی از این دخمه ها در شمال و دیگری در جنوب کوه و یکی هم در جنوب تخت، در پیش آمدگی همان کوه است که نیمه کاره مانده است. در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در مورد آرامگاه های درون مجموعه تخت جمشید شهر زیبای شیراز بیشتر بدانیم.

جهت رزرو تور شیراز به سایت رویای جهانگردی چهارفصل به آدرس chaharfasl . net مراجعه نمایید.

نمای گورها از دو بخش روی یکدیگر درست شده و سنگ تراشی روی آنها مانند کنده کاری های یک کوشک هخامنشی می باشد. بخش پایین نما، نگاره ایرانی را می نمایاند که آسمانه آن روی چهار ستون قرار گرفته و دربی در میان ستون ها نمایان است و سنگ دور آن درب که به جای چهار چوب است، دارای نگاره گونه ای گل یاس، همانند به گل های درب پرستش گاه نامبردار به (ارخت ئو = اړخ تئی بون) آتن می باشد و روی بالای تور شیراز ستونها یک ردیف شیر، کنده کاری شده است. بالای آسمانه ایوان، تختی به چشم می خورد که ۲۸ تن از نمایندگان توده ها و تیره های پیرو شاهنشاهی هخامنشی، در دو ردیف افقی، آن را روی دو دست نگاه داشته اند.

روی تخت نامبرده، تخت سه پله ای و یک آتش دان پدیدار است و شاه روی سریر ایستاده و کمانی به دست چپ گرفته و دست راست خود را به سوی آتشدان دراز کرده و سرگرم نیایش است. در بالای آتش دان، گروه ماه و جلو شاه در بخش بالا، فروهر که نشان اهورامزدا است، در حال پرواز نمایان است.

در درون آرامگاه ها به ناهمگونی اتاق یا دالانی است که از خود کوه کنده شده، در یکی از آنها تنها یک پستو و در دیگری چند پستوی تودار دارد و گورها را در درون پستوها، روی سنگ سکو مانندی کنده اند.

آرامگاه شمال خاوری

گور شمال خاوری مجموعه تخت جمشید تور شیراز تابستان 98، تنها دارای یک اتاق نا آراسته و یک پستوی بزرگ است که در آن دو گور ساخته اند و این دو گور از آن اردشیر دوم هخامنشی می باشد.

آرامگاه جنوب خاوری

این آرامگاه از بناهای روزگار اردشیر سوم و آرامگاه خود او می باشد، برای آن که کشور مصر که در جستار سنگ نبشته زیر، بالای سر شخص مصری نام برده است در پادشاهی اردشیر دوم جزو کشورهای باج گذار ایران نبوده، بلکه در زمان اردشیر سوم در سال ۳۴۴ پیش از میلاد، دوباره جزو کشور ایران پرورده (یعنی) باج گزار آن گردیده، این آرامگاه، دالانی یا اتاقی دارد با سه پستوی تودار که در هر کدام دو گور کنده شده است.

آرامگاه (دخمه) جنوبی

آرامگاه سومی که در جنوب تخت جمشید در دماغه کوه قرار گرفته، نیمه کاره مانده و تنها بخش بالای آن که شاه در برابر آتش دان به نماز و نیایش سرگرم است، ساخته و کنده کاری شده است. به درستی این آرامگاه (دخمه) برای داریوش سوم، پسین پادشاه هخامنشی که پیش از پایان یافتن آن از اسکندر شکست خورده و درگذشته است.

نمایندگان توده های باجگزار

از سه آرامگاه نام برده شده، تنها دخمه جنوب خاوری دارای سنگ نبشته ای است به سه زبان که در دو ردیف بالای سر ۲۸ تن نگه دارندگان تخت و دو تنی که در دو سوی تخت ایستاده اند، از چپ به راست کنده شده تور شیراز تیر 98 به قرار زیر است:

در ردیف بالا به این پارسی است - این مادی است . این خوزستانی است . این پارتی است . این هراتی است . این باختری است . این سغدی است . این خوارزمی است - این زرنگی (سیستانی) است . این رخجی است . این ث گوشی است . این گنداری است ۔ این هندی است . این سکایی هوم ورکاست.

بالای سر ردیف پایین، این سکایی تیز خود است . این بابلی است . این آشوری است . این عرب است . این مصری است - این ارمنی است - این کاپادوکی است . این سیردی (لیدی) است - این یونانی است . این سکایی آن سوی دریاست - این مقدونی است - این یونانی سپردار است . این پوتی است . این حبشه ای است.

بالای سر، نفر پهلوی چپ تخت، این مچیایی است. بالای سر نگاره پهلوی تخت، این گرکی است.

باید دانست که این مردمان، نمایندگان توده ها و تیره های کشورهایی هستند که در روزگار اردشیر سوم، پیرو و باجگزار ایران زندگی می کردند.

آرامگاه های سوم و چهارم

این آرامگاه ها که در مجموعه تخت جمشید قرار دارند، ساختمان های آنها همانند دخمه های دیگر است و ا آن اردشیر یکم و داریوش دوم می باشد. پس از این رو و بنا به باور شماری از تاریخ نگاران پیشین و کنونی، چهار تن از پادشاهان نخست دودمان هخامنشی از خاندان ویشتاسب، در نقش رستم و اردشیر دوم و سوم در آرامگاه های تخت جمشید به خاک سپرده شده بوده اند.

دیستک (ساختمان) آرامگاه ها

چنان که گفته شد چهار آرامگاه در نقش رستم ساخته شده است، در پیدا، این گورها (دخمه ها) به سه بخش افقی روی یکدیگر بخش می شود و همگی به یک گونه و همانند صلیب یونانی می باشد و بلندی هر کدام 5 / 24 متر است.

بخش نخست آرامگاه ها که نزدیک به زمین قرار گرفته، هموار و تهی از هر گونه سنگ تراشی است و راست گوشه مانند است. بخش دوم آن به گونه ایوانی است که دارای چهار ستون است و سر ستون های آن ها همانند سر گاو است که به دیوار چسبیده اند. دربی هم که گیلویی مصری دارد. در میان ایران دیده می شود که از آن ها به درون آرامگاه ها و گورها وارد می شوند.

در بخش سوم که بخشی بالاتر از دیگر آرامگاه هاست، مانند کنده کاری های بخش دوم آرامگاه های تخت جمشید، شاه بر روی تختی که سه پله دارد و بر روی تختی دیگر قرار گرفته به گونه نماز و نیایش ایستاده و به کمانی که در دست چپ دارد تکیه داده است و دست راست را به سوی آتش دان که در جلو است دراز نموده و در بالا گرده خورشیدی و فروهر که در حال پرواز است، دیده می شوند. تخت مزبور را ۲۸ تن از نمایندگان کشورهای پیرو ایران در دو ردیف نگه داشته اند.

معرفی نقش رستم فارس

نقش رستم جایی است که در آن چهار آرامگاه برای چهار تن از نخستین شاهان سلسله هخامنشی از دودمان گشتاسپ (ویشتاسب) در دامنه کوهی که اکنون نامبردار به کوه حاجی آباد می باشد، کنده شده است.در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در مورد نقش رستم شیراز بیشتر بدانیم.

کوه حاجی آباد که نقش رستم در آن است در ۵ کیلومتری شمال تخت جمشید، آن سوی رود پلوار قرار گرفته است. نام این کوه به انگیزه بودن آرامگاه های شاهان هخامنشی در آن، پیش از آن کوه و تپه شاهی بوده و اکنون به انگیزه دهکده ای که در نزدیکی تور شیراز آن است و نامش حاجی آباد می باشد، این کوه نامبردار به کوه حاجی آباد شده است.

انگیزه نامگذاری

انگیزه نامگذاری نقش رستم این است که چون نگاره هایی هم از شاهان ساسانی با تن بسیار بزرگ در پایین آرامگاه ها کنده کاری شده و مردم و اهالی، آنها را به انگیزه درشتی اندام، چهره رستم پهلوان شناخته شده دانسته اند، از این رو جای مزبور را نقش رستم گفته اند.

آرامگاه داریوش

آرامگاه دومی از سوی دست راست که نگاره آن در شماره ۵۷ نشان داده شده، بزرگ تر از آرامگاه های دیگر است. در این آرامگاه در بخش بالا، پشت سر شاه، سنگ نبشته ای به سه زبان پارسی باستانی، ایلامی و بابلی که داریوش رزرو تور شیراز بزرگ پسر ویشتاسب آن را نویسانده است. پس برابر نوشته این سنگ نبشته که پچواک آن در زیر خواهد آمد، روشن و آشکار شده که این آرامگاه از آن داریوش است، درون آرامگاه دخمه ای است دهلیز مانند که هیچ نگاره و کنده کاری ندارد و ۹ گور در خود سنگ کنده اند.

پچواک سنگ نبشته چنین است:

خدای بزرگی است اهورامزدا، که این زمین را آفریده که آن آسمان را آفریده، که مردم را آفریده، که خوشی را برای مردم آفریده، که داریوش را شاه کرده، یگانه شاهی را از بسیاری، یگان فرمانداری را از بسیاری.

منم داریوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهایی که بسیاری از نژادها و توده ها در آن ها نشیمن دارند، شاه این زمین پهناور تا آن دورها پسر ویشتاسب هخامنشی، پارسی پسر پارسی، آریایی از نژاد آریایی. داریوش شاه بزرگ گوید:

«این است به خواست اهورامزدا، کشورهایی که افزون از پارس، گرفته و بر آنها فرمانروایی دارم، به من خراگ می دهند، آن چه از سوی من به آنها گفته می شود، فرمان می برند، روش و آیین من در آنجاها روا و نگه داشته شده است: ماد - خوزستان - خراسان و گرگان - هرات - باختر - بلخ - سغد - خوارزم - سیستان - رج - ت گوش (ساتاگید) - هند - سکاهوم ورکا - سکای تیز خودان - بابل - آشور - عربستان - مصر - ارمنستان - کاپادوکیه - لیدیه - یونانی های آسیای کوچک - سکاهای آن سوی دریا ۔ مقدونیه - یونانی های سپردار (تراکیه) - پوتی یا حبشه - مچیا - کرکا»

داریوش شاه گوید: «اهورامزدا هنگامی که دید این سرزمین در هم گشته، آن را به من سپرد، مرا شاه کرد، من شاهم به خواست اهورامزدا، من آن را آراسته کردم، هر چه به آنها فرمودم روان شد، چنان که اراده من بود. اگر تو اندیشه کنی چند جو آفر تور شیراز (چه گوناگون شکل) بود، آن کشورهایی که داریوش شاه اداره می کرد، این پیکرها را بنگر، آنها تخت مرا می برند، از این راه، تو می توانی آنها را بشناسی، آن گاه خواهی دانست که نیزه های پارسیان دور رفته، آن گاه خواهی دانست که پارسیان دور از پارس جنگیده اند.»

داریوش شاه گوید: «این است آن چه من کرده ام، همه را به یاری و خواست اهورامزدا کرده ام، اهورامزدا به من یاری کرد تا کار را به انجام برسانم. اهورا مزدا مرا از هر بدی. نگه دارد، هم چنین خانواده من و این کشورها را. این را من از اهورامزدا درخواست می کنم این درخواست مرا اهورامزدا بپذیرد» ای بشر، آن چه اهورامزدا فرموده به تو میگویم، راه راست مگذار، بدمیندیش، گناه مکن، یا ای بشر، فرمان اهورامزدا را گردن بنه، راه راست را مگذار، ستم کار مباش.»

گئوبرو و پاتی شوواریش، نیزه دار، داریوش شاه - آسپنا تیرانداز و کماندار داریوش. این مچیایی هستند.

آرامگاه (دخمه) خاوری

از چهار دخمه ای که در نقش رستم هست، یکی دخمه دست راست یا آرامگاه خاوری است که جبهه آن به سوی باختر نگرش دارد. این آرامگاه سنگ نبشته ای ندارد، ولی چنان که گفته اند، آرامگاه خشایارشا پسر داریوش یکم می باشد.

معرفی مجموعه پاسارگاد

معرفی مجموعه پاسارگاد

پاسارگاد یا پارسه گدر، درست آن در روزگاران دیرین (پارسه کد) یعنی روستای پارسه بوده که در روزگار هخامنشیان مرغاب خوانده می شده و چون آرامگاه کورش در آن جا ساخته شد آن جا را گورگاه (آرامگاه) مرغاب خواندند و یک معنی آرامگاه در زبان عربی (مشهد) می باشد، پس از اسلام نام آنجا مشهد مرغاب نامیده شد. و با گذشت زمان، یونانی ها آن جا را پاسارگاد خواندند. نشانه هایی بسیار از روزگار هخامنشی در آن جا به چشم می خورد.

پاسارگاد در هنگام فرمانروایی کورش بزرگ، تور شیراز تیر 98 پایتخت پارس و ایران بود و در ۶۰ کیلومتری شمال خاوری تخت جمشید در کنار باختری جاده شوسه به جدایی چهار کیلومتر قرار گرفته و پایه شهر شدن آن در مرز سال ۵۴۰ پیش از میلاد به فرمان کورش بزرگ ریخته شد و در هنگام پادشاهی کورش شهری بزرگ گردید و ساختمان هایی با شکوه در آن جا بنا نهاده شد. اکنون نیز نشانه هایی از ساختمان های آن پابرجا و پدیدار است مانند آرامگاه کورش که مردمان آن جا به انگیزه همانندی که به گور زنان دارد، آن را گور مادر سلیمان گویند و دیگر نشانه های کاخ ها و سنگ تراشی های برجسته آدم بال دار و جز آن هاست.

آرامگاه کوروش بزرگ

آرامگاه کوروش، اتاقی است چهار گوشه که از سنگ مرمر سپید مانند. در بالای یک پایه شش اشکوبه ای از همان سنگ ساخته شده است و هر اشکوبه بالایی آن از اشکوبه زیرین کوچک تر و به همین انگیزه دورادور آن، پله هایی ساخته شده است.

بلندی همه این ساختمان از بام اتاق تا رویه زمین نزدیک به ۱۱ متر است، اتاق نامبرده درب کوچک و باریکی داشته که در آن اتاق، پیکر بسان مالیده کورش را در تابوتی از طلا با چیزهای گرانبهایی دیگر، مانند میز و جام های زرین و تن پوش های بهادار آرایش یافته با سنگ های گرانبها، گذاشته بودند. از نشانه هایی که در پیرامون آرامگاه کورش به چشم می خورد، چنین دانسته می شود که ساختمان مزبور در باغی باصفا و پر چمن که تور شیراز مرداد 98 دیوارهایی بلند و جویبارهایی دل انگیز بسیار داشته، قرار گرفته بوده.

بنا به نوشته آرین و دیگر تاریخ نگاران یونانی، اسکندر مقدونی پس از آن که به پاسارگاد وارد شد به آرامگاه کورش رفته دید سنگ نبشته ای به خط پارسی بدین شرح در آن نوشته اند: «ای مرد نابود شدنی، من کورش پسر کمبوجیه هستم، من دولت شاهنشاهی پارس را درست کرده و فرمانروای سراسر آسیا بودم. به این آرامگاه رشک مبر». پس اسکندر به درون آرامگاه رفته و از دیدن چیزهای گرانبهای نامبرده در بالا بی اندازه در شگفت شد. پس از رفتن اسکندر از پاسارگاد، در آن جا شورشی روی داده و بیشتر چیزهای درون آرامگاه را دزدیدند. اسکندر پس از بازگشت از هند و باختر به آریستوبول که از نزدیکانش بود، فرمان داد به درون آرامگاه کورش رفته بازمانده چیزهای آن را گرد آوری نموده به جای خود بگذارد. سپس درب آن را گرفته و مهر اسکندر را بر روی آن بزند تا کسی نتواند به درون آن وارد تور شیراز شهریور 98 شود.

تخت طاوس

نزدیک آرامگاه کورش در شهر شیراز، دو سنگ یک پارچه به مانند مکعب پدیدار است که در نزد مردم آنجا به نام تخت طاوس نامبردار شده و آن ها را آتشگاه هم می گفته اند. درون این سنگ ها تهی و مانند آتشکده می باشد. باید دانست که گمان مردم آن جا در این باره بی انگیزه نبوده، برای آن که نشانه های آتشکده در آنها دیده می شود. بلندی سنگ بزرگ تر ۲ / ۲۵ متر و درازی یکی از پهلوها قاعده اش 12/2 متر می باشد. این سنگ در سوی جلو، پلکانی هم دارد.

پرستشگاه

در نزدیکی آرامگاه کورش، نشانه ساختمان معبد مانندی به چشم می خورد و از آن یک پایه درگاه به جای خود بازمانده است. روی این پایه (جرز) چهره آدم بالداری، مانند چهره های آشوری به گونه ای برجسته سنگ تراشی شده است. بازوی راست این نگاره خم گشته و به بلندی شانه اش به پیش دراز است و تاجی بر سر دارد همانند تاج مصری. تن پوش ایلامی و موی پارسی دارد.

در ۸۰۰ متری آرامگاه کورش در شمال باختری آن، نشانه کاخی از سنگ سپید و خاکستری دیده می شود که از بناهای خود این پادشاه بزرگ بوده و گمان می رود به یادگار گشودن کشور ماد ساخته شده باشد. از نشانه های این کاخ می توان این را در نظر گرفت که بنای آن در روزگار پیشین دارای ایرانی با چهار ستون بوده که دو اتاق هم در دو سویش داشته است.

در همین جا، تالار بزرگی دیگری به درازای 5/ 44 متر و پهنای 5/ 34 متر ساخته بوده اند که دو ردیف ستون داشته است. از این بنا یک ستون و سه پایه، برجای مانده است و روی یکی از سه جرز، سنگ نبشته ای به نوشته خط میخی و ایلامی و آشوری مانند سنگ نبشته های تالارهای دیگر نوشته شده است.

معرفی نقش رجب فارس

معرفی نقش رجب فارس

پس از گذشتن از تخت جمشید در کهن شهر شیراز به سوی شمال خاوری رو به جاده اصفهان و پیمودن سه کیلومتر راه در سوی راست جاده، تنگنایی در کوه رحمت که تخت جمشید در دامنه آن قرار دارد، به چشم می خورد. این جا را نقش رجب می گویند. در نقش رجب سه انجمن بر سینه کوه کنده کاری شده است. اگر کسی رو به جنوب بایستد، یک انجمن در سوی چپ می بیند که ۳ متر بلندی و 5/ 4 متر پهنا دارد.

برای خرید بلیط شیراز به سایت آژانس مسافرتی چهارفصل به نشانی chaharfasl . net مراجعه کنید.

در این انجمن (مجلس تازی) پادشاهی بر اسب سوار است و چند تن از گماشتگان و نوکران بلند پایه در پشت او ایستاده اند. شخص سوار، شاپور یکم پسر اردشیر پاپکان پادشاه سرفراز کشور ساسانی است و نبشته هایی چند در سینه اسب او و متن انجمن کنده کاری شده به نبشته پهلوی نگارده شده که پچواک آن چنین است:

اورمزدپرست، خداوندگار، شاپور، شاهنشاه ایران و انیران ، فرمانروا از سوی خدا پسر اورمزدپرست، خداوندگار، اردشیر، شاهنشاه ایران، فرمانروا از سوی خدا، پسر خداوندگار، بابک شاه. انجمن رو به رو، دارای همان پهلوهاست. در آن، پیکر دو پادشاه در حال پیاده نمایان و در جلوی آنها دو بچه ایستاده اند. آن دو پادشاه با هم چنبره (حلقه تازی) ای را در دست دارند که گویا نشانه بستن پیمان با یکدیگر هستند. بر روی این کنده کاری، سنگ نبشته ای کنده شده بود که از بین رفته است و بخش پایان آن به جای مانده و چنین پرورده (معنی) می دهد:

کیش و آیین زرتشت از بین رفته بود، من که شاهنشاه هستم، آن آیین را دوباره زنده کرده و برپاداشتم. از پرورده این جستار چنین دانسته می شود که سنگ نبشته مزبور به فرمان اردشیر پاپکان که زنده کننده آیین و کیش زرتشت بوده، نوشته شده و پیکر بالای سنگ نوشته، چهره خود اردشیر است. سنگ تراشی دست راست دارای دو متر بلندی و 5/3 متر پهناست. در این انجمن دو سوار روبه روی یک دیگر ایستاده تور شیراز که یکی از آن ها تاجی بر سر دارد و هردوی آن ها نیز چنبره ای را با هم گرفته اند. نزدیک پرستشگاه نیز سنگ نبشته ای که همانند آن روی جرز درگاه کاخ از سنگ سپید کنده شده و از پیش پدیدار بوده است، ولی اکنون از بین رفته است.

نگاره شاپور یکم ساسانی

در بخش پایین کوه نقش رستم، نزدیک به زمین. سنگ تراشی هایی بسیار از روزگار پادشاهان ساسانی به چشم می خورد. در نزدیکی زمین بین آرامگاه داریوش یکم و اردشیر یکم هخامنشی، انجمن سنگ تراشی شده به بلندی ۵ متر و درازای ۱۱ متر نمایان است. در این انجمن، مشخص بر اسب سوار و یک تن در پیش اسب او، زانو زده، درخواست بخشش می نماید. و یک تن دیگر از بزرگان در پهلوی او ایستاده است. در پشت سوار هم دو تن دیده می شوند. آن که سوار بر اسب است، شاپور یکم، دومین پادشاه توانا و کشورگشای دودمان ساسانی، پسر اردشیر پاپکان است که بین سال های ۲۴۲ تا ۲۷۱ میلادی در سراسر جهان آن روزگار، فرمانروایی داشته است. آن که زانو زده و درخواست بخشش می نماید، والرین امپراتور روم می باشد که در سال ۲۶۰ میلادی، شاپور یکم بر او چيره شد و پادشاهی را از وی گرفت. (شرح این جنگ در سنگ نبشته هایی بسیار و جاهایی بسیار به زبان پهلوی ساسانی و هم چنین به خط یونانی در دیوار جنوبی ساختمان نامبردار به کعبه زرتشت که در برابر آرامگاه های نقش رستماست، نوشته شده است) دیگری که ایستاده و دست شاه به سوی او دراز است، سیر یا دیس نام می باشد که شاپور یکم او را نوازش نموده و به جای والرین امپراتور روم تور شیراز تابستان 98 نشانده و تاج و تخت روم را به وی بخشیده است.

معرفی پلکان جنوبی کاخ تچرا تخت جمشید

معرفی پلکان جنوبی کاخ تچرا تخت جمشید

برای بالا رفتن و فرود آمدن از سوی جنوب تچرا، در دو گوشه جنوب خاوری و جنوب باختری ایوان جنوبی نامبرده نیز دو پلکان ساخته شده است که شماره هر کدام 20 پله با درازای 73/1 سانتی متر و بلندی 11 سانتی متر می باشد.

در دیوار پیش بست ایوان جنوبی که آن هم از دیستک (بنا) های خشایارشا است، نیزه داران پارسی با سه پلمه خط پارسی و ایلامی و بابلی دیده می شود که همانند پلمه نوشته شده روی پایه های دو سوی ایران است.

جلو ایوان جنوبی ساختمان تچرا، جای گشاد و باز چهار گوشه ای نمایان است که درازای آن ۳۶ / ۳۵ متر و پهنایش ۳۲ / ۸ متر که مرزهای آن از سوی شمال به ایوان نامبرده، از خاور به یک پلکان دو سویی که به کاخ کوچک خشایارشا تور لحظه آخری شیراز می رود و از جنوب به بنای نیمه کاره اردشیر سوم و دو پلکان کوچک دو سوی آن و از باختر به دیواری که یک بخش آن سنگی و بخشی هم آجری بوده و از درازا نگرش به جلگه مرودشت دارد. چنین دانسته می شود که این جای باز، حیاطی بوده است بین ساختمانهای مزبور.

دیوار پیش بست پلکان دو سویی کوشک کوچک خشایارشا قرار گرفته در خاور حیاط جلو ساختمان آئینه، آراسته است به سنگ تراشی ها و شاخ و برگ ها و شیرهایی که گاوان را میدرند و سه سنگ نبشته پارسی - ایلامی و بابلی که از آن خشایارشا است. چون جستار این سنگ نبشته با سنگ نبشته کاخ کوچک خشایارشا، یکی است، از این رو پچواک آن را در پیمایش شرح کاخ مزبور در زیر خواهد آمد.

شماره پله هر پلکان ۳۰ و درازای آنها 78/1 متر با پهنای ۳۶ سانتی متر و بلندی ۸ سانتی متر نرخ تور شیراز.

تپه مرکزی

در سوی باختر ساختمان سه دروازه و خاور کاخ تچرا و شمال کاخ کوچک خشایارشا، تپه ای بلند پدیدار است که رویه آن از همه جای روی تخت، بلکه از بام های پاره ای از ساختمان های دوروبر، بلندتر می باشد، رویه این تپه نزدیک به چهار گوشه و درونش از خرده سنگ و خاک پر شده و با ویرانه های برج های بابل همانند است، به گمان بسیار تپه نامبرده، خرابه بنای ویژه نیایش و پرستش مردمان شاه نشین تخت جمشید بوده باشد. در باختر این تپه، راهروی است که آن را از ساختمان تچرا جدا نموده و از شمال به فضای کاخ آپادانا و از جنوب به حیاط جلوی ساختمان تچرا می رود.

جهت رزرو تور شیراز به سایت رویای جهانگردی چهارفصل به آدرس chaharfasl . net مراجعه نمایید.

در بخش جنوبی تپه مرکزی فضای رویه داری است که از خاور و باختر پایان می پذیرد به دو پلکان دو سویه که دارای سنگ تراشی هایی زیبا می باشد. این دو پلکان برابر سنگ نبشته ای که در دیوار آن است از بناهای خشایارشا می باشد که برای وارد شدن به ساختمان هدیش ساخته شده است. پلکان خاوری فضای نامبرده به دیواری که ازتپه مرکزی تا گوشه شمال خاوری کاخ کوچک خشایارشا کشیده شده، پشت داشته است و پلکان قرار گرفته در باختر این فضا، همان پلکان و دیواری است که در خاور حیاط روبه روی ایوان جنوبی ساختمان تچرا ساخته شده است.

معرفی کاخ هدیش تخت جمشید

معرفی کاخ هدیش تخت جمشید

هدیش یا کاخ کوچک خشایارشا یا ساختمان نشیمن، در جنوب خاوری ساختمان تچرا و جنوب تپه مرکزی در شیراز قرار دارد. ساختمان این کاخ که به شکل راست گوشه است رو به شمال و در بلندترین جای ایوان تخت بنا شده است. ساختمان هدیش ساخته شده از ایک ایوان شمالی و یک تالار مرکزی و دو تالار چهار گوشه خاوری و باختری با پهلوی 25 / 11 متر که هر یک از این دو تالار ۵ ستون داشته و با ستون های آن هنوز سر جای خود پابرجاست و اتاق هایی نیز در راست و چپ دو تالار خاوری و باختری ساخته شده و شماره هر یک ۳ است و یک مهتابی کم پهنایی هم در همه راستای جنوبی ساختمان که پیش تر دارای نرده های فلزی بوده، پدیدار است. این کاخ کوچک خشایارشا و همه پیوست های آن برابر سنگ نبشته هایی که روی پایه های مکعبی شکل ایران و در پایه های درگاه های رزرو تور شیراز شمالی و خاوری و باختری، نوشته شده است. از بناهای خشایارشا پسر داریوش یکم است و نامش در سنگ نبشته های نامبرده هدیش به چم جای نشیمن گفته شده است و گمان می رود که در میانه پادشاهی خشایارشا در مرز ۴۷۵ سال پیش از میلاد ساخته شده باشد. زمین کاخ مزبور یک سره از سنگ دامنه کوه راست گوشه را دارد.

ایوان شمالی هدیش

در همه پهنا در راستای شمالی کاخ هدیش ایوانی ساخته شده است به شکل راست گوشه که دارای 66 / 25 متر و پهنایش 66 / 9 متر می باشد و دارای ۱۲ ستون در دو ردیف بوده است.

در دو گوشه شمال خاوری و جنوب باختری، این ایوان دو پایه سنگی به شکل راست گوشه نزدیک به بلندی ۵ / ۷ متر برپا است. در بخش بالای هر یک سنگ نبشته ای به زبان های: پارسی - ایلامی و بابلی به فرمان خشایارشا نوشته شده و پچواک آنها چنین است:

"خدای بزرگی است اهورامزدا، که این زمین را آفریده آفر تور شیراز، که آن آسمان را آفریده، که مردمان را آفریده، که شادی را برای مردم آفریده که خشایارشا را شاه کرده، یگانه شاهی را از شاهان، یگانه فرمانداری را از فرمانداران. منم خشایارشا، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهایی که دارای توده های گوناگون است. شاه این زمین بزرگ پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی."

خشایارشا، شاه بزرگ می گوید: «به خواست اهورامزدا، این بنا (هدیش) را من ساختم، اهورامزدا با خدایان، مرا و پادشاهیم را در آنچه که ساخته ام، بیاید.»

در دو گوشه جنوب خاوری و جنوب باختری ایران، در دو درگاه دیده می شود. به پهنای ۱ / ۲۲ و بلندی ۴ متر که در هر پایه آنها دو تن نیزه به دست ایستاده اند. از این دو درب ایران، به اتاق هایی که در گوشه های کاخ ساخته شده می روند.

پایه های این دو درگاه نامبرده نیز آراسته است به نگاره های شاه قیمت تور شیراز و دو چاکر، ولی در این جا هر سه وارد تالار می شوند. بالای سر شاه در همه درگاه ها سنگ نبشته ای به سه زبان کنده و پچواک آن چنین است.

خشایارشا، شاه بزرگ، شاه شاهان، پسر داریوش هخامنشی.